Ο όρος «βιολογικά τρόφιμα» αναφέρεται σε όλα εκείνα τα τρόφιμα που έχουν παραχθεί σύμφωνα με συγκεκριμένες αυστηρές προδιαγραφές, οι οποίες ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Πιο συγκεκριμένα τα βιολογικά τρόφιμα αναλόγως της προέλευσής τους παράγονται ακολουθώντας τα εξής:
· Τα φυτικής προέλευσης βιολογικά τρόφιμα (λαχανικά, φρούτα, μέλι, πατάτες) παράγονται είτε ως προϊόντα βιολογικής γεωργίας σε μεταβατικό στάδιο, είτε ως προϊόντα βιολογικής γεωργίας. Τα πρώτα παράγονται σε χωράφια «υπό μετατροπή» που σημαίνει ότι τουλάχιστον για τον προηγούμενο ένα χρόνο δεν έχουνε χρησιμοποιηθεί συνθετικά-χημικά λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα, συντηρητικά, ορμόνες και αντιβιοτικά και γενικά χημικά πρόσθετα. Αντιθέτως, στις καλλιέργειες χρησιμοποιούνται φυσικά υλικά όπως κοπριά, προϊόντα κομποστοποίησης οργανικών υλικών. Οι αρχές της βιολογικής γεωργίας διασφαλίζουν ότι φυτοφάρμακα ή υπολείμματά τους θα απουσιάζουν από τα τελικά προϊόντα. Ακόμη εφαρμόζονται προγράμματα αγρανάπαυσης και εναλλαγής καλλιεργειών.
· Τα ζωικής προέλευσης βιολογικά τρόφιμα (κρέας, αυγά, ψάρια από ιχθυοκαλλιέργειες) για να πληρούν τις αρχές της βιολογικής παραγωγής θα πρέπει να έχει μεσολαβήσει ο ανάλογος χρόνος που απαιτείται και είναι για τα κρέατα 6 μήνες, τα κοτόπουλα 3 μήνες και τα αυγά 1 ½ μήνας. Στο διάστημα αυτό απαγορεύεται η χρήση ορμονών, χρησιμοποιούνται μόνον βιολογικές ζωοτροφές και τηρούνται άψογες συνθήκες διαβίωσης των ζώων και όπου κρίνεται σκόπιμο και εφικτό ελεύθερη βόσκηση.
· Μια άλλη κατηγορία είναι και τα μεταποιημένα τρόφιμα και περιλαμβάνει τα εξής : τυρί, κρασί, ψωμί, παιδικές τροφές, λάδια κ.α.. Για τα γαλακτοκομικά για παράδειγμα, ο αντίστοιχος χρόνος μεταβατικού σταδίου είναι οι 6 μήνες. Ένα μεταποιημένο τρόφιμο μπορεί να κριθεί ως βιολογικό όταν κατά την διαδικασία παραγωγής του χρησιμοποιούνται βιολογικές πρώτες ύλες και τα επιτρεπόμενα από τη νομοθεσία πρόσθετα.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τα βιολογικά τρόφιμα θα πρέπει να είναι πιστοποιημένα και να φέρουν ειδική σήμανση από εγκεκριμένο φορέα πιστοποίησης. Στην ετικέτα σήμανσης θα πρέπει να αναγράφονται : η επωνυμία της επιχείρησης που είναι υπεύθυνη για την παραγωγή, συσκευασία και εμπορία του προϊόντος, ο κωδικός πιστοποίησης, ο κωδικός και το σήμα του φορέα, καθώς και το ενιαίο ευρωπαϊκό λογότυπο.
Από την 1η Ιουλίου 2010 η Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγει το νέο λογότυπο για τα βιολογικά τρόφιμα, ώστε να διασφαλίσει την προστασία των καταναλωτών.
Για να απαντήσουμε και στο αρχικό μας ερώτημα εάν τα βιολογικά τρόφιμα είναι καλύτερα για τη διατροφή μας από τα συμβατικά: ΝΑΙ
Τα πλεονεκτήματα τους είναι τα εξής:
· Είναι πιο θρεπτικά από τα συμβατικά. Παρόλο που δεν έχουν μεγαλύτερη θρεπτική αξία σε μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λιπαρά) έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικές ουσίες, εξαιτίας της φυσικής διαδικασίας παραγωγής τους. Ιδίως τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά είναι πλουσιότερα σε βιταμίνη C, καροτινοειδή, σίδηρο, ασβέστιο, φώσφορο και μαγνήσιο, πολυφαινόλες και φλαβονοειδή. Τα θρεπτικά αυτά συστατικά έχουν μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα εφόσον απορροφούνται πιο άμεσα από τον ανθρώπινο οργανισμό.
· Είναι πιο ασφαλή από τα συμβατικά, καθώς για την παραγωγή των τελευταίων χρησιμοποιούνται χημικά παρασιτοκτόνα και άλλες τοξικές ουσίες (νιτρικά άλατα και βαριά μέταλλα) που εξασθενούν το ανοσοποιητικό μας σύστημα και ενοχοποιούνται για την εμφάνιση κάποιων μορφών καρκίνου και πλήθος αλλεργικών αντιδράσεων.
· Είναι πιο φρέσκα από τα αντίστοιχα συμβατικά καθώς έχουν μικρότερη ημερομηνία λήξης εφόσον δεν περιέχουν χημικά συντηρητικά.
· Έχουν καλύτερο άρωμα και γεύση πιθανότατα λόγω του τρόπου ανάπτυξης και συγκομιδής (κυρίως τα φρούτα και τα λαχανικά)
· Ένα ακόμη πλεονέκτημα τους είναι ότι δεν επιβαρύνουν αρνητικά το περιβάλλον, καθώς δε μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα και δεν χρησιμοποιείται ιονίζουσα ακτινοβολία κατά την επεξεργασία τους.
Αντιθέτως έχουν ελάχιστα μειονεκτήματα:
· Η τιμή τους είναι 20-30% υψηλότερη των συμβατικών κυρίως λόγω της μειωμένης παραγωγής, του υψηλότερου κόστους παραγωγής αλλά και της επιβάρυνσης από τα κόστη των συνεχών ελέγχων και πιστοποιήσεων.
· Είναι πιο ευπαθή σε αλλοιώσεις επειδή δεν περιέχουν συντηρητικά και επομένως έχουν συντομότερη ημερομηνία λήξης.
· Διατίθενται κυρίως σε εξειδικευμένα καταστήματα, μεγάλα σούπερ μάρκετ και βιολογικές λαϊκές αγορές, οπότε κάτοικοι μικρών και επαρχιακών περιοχών δεν έχουν εύκολη πρόσβαση.
Πως όμως θα καταλάβουμε εάν ένα τρόφιμο είναι πράγματι βιολογικό;
Ως ενημερωμένοι καταναλωτές οφείλουμε να αναζητούμε το σήμα του πιστοποιητικού στη συσκευασία του τροφίμου ή σε εμφανές σημείο σε τρόφιμα που διατίθενται χύμα. Ενδείξεις του τύπου «οικολογικό» ή «biο» δεν θα πρέπει να μας παραπλανούν γιατί συνήθως είναι συμβατικά τρόφιμα. Οι ενδείξεις αυτές βρίσκονται συνήθως σε μεταποιημένα τρόφιμα όπου ίσως κάποιο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας έγκειται στις αρχές της βιολογικής παραγωγής αλλά όχι όλη η παραγωγική διαδικασία.
Συμπερασματικά λοιπόν, στις μέρες μας που οι έντονοι ρυθμοί της ζωής, το άγχος της καθημερινότητας και η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι αναπόφευκτα, τα βιολογικά τρόφιμα προσφέρουν ασφάλεια για την υγεία μας καθώς είναι απαλλαγμένα από τις βλαβερές ουσίες που επιβάλλει η μαζική παραγωγή. Παράλληλα με το αυξημένο κόστος τους λοιπόν θα πρέπει να συνυπολογίσει κανείς τα οφέλη από την κατανάλωσή τους αντισταθμίζοντας τα με τα λιγότερα έξοδα που μελλοντικά θα χρειαστεί για προβλήματα υγείας που θα αποφύγει. Βεβαίως έγκειται στην οικονομική ευχέρεια του καθενός το ποσό που θέλει και μπορεί να διαθέσει για μια πιο ισορροπημένη διατροφή. Ας αναλογιστούμε καμιά φορά πόσα χρήματα δαπανάμε σε ταχυφαγεία και άσκοπα τσιμπολογήματα συσκευασμένων σνακ, φορτωμένων σε πλήθος συντηρητικά και χρωστικές, και ας διαθέσουμε ένα μέρος αυτών για βιολογικά τρόφιμα που θα προασπίσουν την υγεία μας.
Μαρκέλλα Μπαϊρακτάρη
Διατροφολόγος MSc
6944 296922
info@diatrofimou.eu
